De maakster van Ultra, het markante beeld dat voor de woontoren De Regentes op de Emmasingel in Groningen staat, is Silvia B. Ze studeerde aan de kunstacademie in Rotterdam, maar rondde die studie niet af. Als punker had ze er toen geen goed gevoel bij. Later studeerde ze nog kunstgeschiedenis in Leiden.
Op uitnodiging van Kunstencentrum Vrijdag vertelde ze op 4 maart 2020 over Ultra en over haar andere werk.
De opdracht voor een beeld die Silvia van de Gemeente Groningen in 2002 kreeg, fascineerde haar direct. Ze was verbaasd te worden uitgenodigd en toen de telefoon ging en ze hoorde dat zij de opdracht kreeg, vond ze het ‘geweldig én verschrikkelijk’ tegelijk. Die houding tegenover nieuwe uitdagingen kenmerkt haar nog steeds. Jarenlang heeft ze op haar screensaver een afbeelding van Pippi Langkous gehad, vanwege diens opvatting: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het kan.’ Een voorbeeld om na te volgen.
Dus ondanks de twijfel dacht ze: gewoon beginnen.
Silvia was bij de eerste kennismaking met de plaats waar het beeld moest komen direct onder de indruk van de directe omgeving: de kantoorgebouwen, de woontoren, de trappen, de vele pilaren. Toen al zag ze het beeld voor zich van een vrouw die voor de troepen loopt, Een parade. Een Hollywood-diva die de stairway af komt lopen, op weg naar een Oscar.
Het maakproces begon met een kleifiguurtje op een schaal van 1 : 100. Daarna naar schaal 1 : 4. Eerst maakte ze een model met een andere japon (van touw) en met strikken op de achterkant. De commissie vond de strikken echter ‘te inklimbaar’. In het motief van de japon probeerde Silvia tatouages te verwerken, die in die tijd veel invloed kregen op de mode. Na de kleifase maakte ze het lijf van de pop eerst van purschuim, waarna het in de ijzergieterij werd gelast en gezandstraald van gietijzer. De crinoline werd ontworpen met installatiebuizen. Om de japon over de trap te kunnen laten plooien bouwde Silvia in haar atelier de trap na van hout, zodat de plooien daarop konden vallen. Alle spiralen van de japon van cortenstaal werden met de hand in model geklopt. ‘Het kleinste spiraaltje is acht centimeter. De grotere zijn allemaal gelaserstraald uit cortenstaal. Er zit een beschermende laag op. Dat roestige uiterlijk verwijst naar het oude, de historie. Eigenlijk wil ik alles zelf doen, maar hier heb ik hulp bij gehad van professionals’.
Gezicht en boezem werden behandeld met polyurethaanlak, een behandeling die elke vijf jaar wordt herhaald. Het cortenstaal zorgt anders voor te veel verkleuring. Voor het haar mengde Sylvia zand door de roestkleurige verf.
Over de achtergrond van haar werk wil Silvia nog wel wat kwijt.
‘Het geeft veel tegenstrijdige informatie en roept onverenigbare emoties op. Het stelt vragen over ethiek en esthetiek. Iedereen ziet er iets anders in. Dat komt, omdat ieder mens een andere achtergrond heeft. Kinderen moeten dat allemaal nog leren, die kijken onbevangener.
‘Met dat gegeven probeer ik in mijn werk te spelen. Sinds de millenniumbug zie je dat iedereen beugels voor zijn tanden krijgt, lenzen op kleur heeft, brillen aangepast aan de mode. In dat streven naar perfectie wordt juist het imperfecte benadrukt. Het oog trekt naar het niet-normale. Dat heb ik bij Ultra ook toegepast. Er is een vreemde tegenstelling tussen perfectie en imperfectie in het beeld. Daardoor hoop ik de aandacht langer vast te houden en tot nadenken te prikkelen. Ik ben wel eens jaloers op schrijvers of filmmakers. Zij maken iets dat uren de aandacht vasthoudt. Maar naar een beeld kijkt iemand hooguit een paar seconden en loopt dan door.
‘Na nine-eleven is er meer ruimte gekomen voor twijfel. Schoonheid en twijfel gaan samen. Ik heb zelf veel last van twijfel, nog altijd. Het is een goed ding, al is het ook wel vervelend natuurlijk. In die zoektocht vraag ik altijd naar wat het wil zeggen om mens te zijn. Een strijd tegen angst en twijfel. Je ziet nu ook een kwetsbare mode. Onze jeugd moet consuminderen én ook feesten natuurlijk en er leuk uit zien en alles uit het leven halen. Dat is een schisma. En zo is het ook met Ultra die half pop, half mens is.’
Het maken van het beeld kostte de kunstenares uiteindelijk meer dan een jaar. Het was de grootste opdracht die Silvia B tot nu toe in haar loopbaan heeft gehad.
‘Ik heb geprobeerd haar alles mee te geven wat ik zelf niet heb. Ze heeft de neus van Sophia Loren. Alles is groot aan haar.’
Ander werk van Silvia B is te zien in diverse musea en heeft op exposities gestaan, o.a. in het Kunstmuseum Den Haag, Museum Moore, Voorlinden, Rijksmuseum Twenthe en Beelden aan Zee.
In 2018 won Ultra de Kunst-op-Straatprijs van het CBK Groningen.
Ter gelegenheid daarvan maakte de stadsdichter Lilian Zielstra een gedicht.
En ze vliegt
Er staat een vrouw in vol ornaat
volledig vrij te zijn en daarmee
een voorbeeld te geven
Ze heeft rokken over rokken getrokken.
de mooiste stoffen uitgekozen,
haar wimpers met wimpers beplakt.
het lijkt alsof ze aan de grond geankerd is,
alsof ze zandzakken langs haar zij heeft staan
maar onder de plooien bungelt ze
met haar benen in de lucht,
raakt de grond met haar voeten nooit aan
zodat ze altijd het gevoel heeft dat ze vliegt
dat ze alleen een keer extra adem moet halen
om vervolgens zomaar weg te zweven
Tekst: Willem Muste, foto’s geplaatst met toestemming van de kunstenares.
